Ένα ερώτημα που πολλοί θα το έχουμε κάνει είναι τι πρέπει να βάλουμε για κολατσιό στο σχολικό σακίδιο των παιδιών μας. Φυσικά, τα ράφια των σούπερ μάρκετ προσφέρουν μια ευρεία γκάμα προϊόντων διαφόρων ειδών, ελκυστικών και ήδη έτοιμων, αλλά πόσο υγιεινά και θρεπτικά είναι; Και πάνω απ'όλα, προσφέρουν όση ενέργεια χρειάζονται τα παιδιά μας για να αντιμετωπίσουν τις σχολικές τους ανάγκες;
Το να δίνουμε στα παιδιά υγιεινά σνακ για να πάρουν στο σχολείο είναι σημαντικό για να τους παρέχουμε καλή διατροφή, για να διατηρήσουν τις καλές συνήθειες που σχετίζονται με τις τροφές και για να αποτρέψουμε ενδεχομένως ασθένειες όπως ο διαβήτης, η υπέρταση και η παχυσαρκία.
Η διατροφική εκπαίδευση είναι εξαιρετικά σημαντική από τη γέννηση του παιδιού διότι η αντίληψη των γεύσεων και οι προτιμήσεις των παιδιών διαμορφώνονται ανάλογα κι από τις τροφές που έλαβαν από πολύ μικρή ηλικία. Είναι σημαντικό για τους γονείς να κατανοήσουν πόσο επιδρά η διατροφή των παιδιών τους στην άμεση και τη μελλοντική υγεία τους.
Ταυτόχρονα, οι ακραίες συμπεριφορές δεν βοηθούν στη διατήρηση ενός υγιούς τρόπου ζωής βιώσιμου με την πάροδο του χρόνου και είναι συχνά αντιπαραγωγικές. Εάν π.χ. τα συσκευασμένα τρόφιμα απαγορεύονται όταν τα παιδιά είναι ήδη εξοικειωμένα με την κατανάλωση τους, αυτό θα τα κάνει μόνο πιο ελκυστικά σε εκείνα και θα είναι δύσκολο να διαχειριστεί η κατάσταση όταν γίνουν λίγο πιο ανεξάρτητα. Αλλά συνηθίζοντάς τα σε λιγότερο επεξεργασμένα τρόφιμα, γεύσεις λιγότερο τεχνητές και πιο φυσικές (χυμούς και φρέσκα φρούτα, υγιεινά σπιτικά γλυκά κλπ.) όλο και λιγότερα θα αναζητήσουν αργότερα βιομηχανικά σνακ. Το σημαντικότερο, όμως είναι αυτό που γίνεται στην καθημερινή ζωή, μέρα με τη μέρα, ενώ οι περιστασιακές εξαιρέσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με πιο χαλαρό τρόπο, χωρίς πάρα πολλές ανησυχίες.
Κάτι άλλο σημαντικό είναι η προσοχή όχι μόνο στη θερμιδική πρόσληψη, αλλά και στην ποιότητα των θερμίδων που θα λάβει με το σνακ του το παιδί. Οι θερμίδες -παρότι ίδιες σε ποσότητα-μπορεί να είναι «κενές» ή πλούσιες σε διατροφική αξία κι αυτό ανάλογα να αλλάζει εντελώς την επίδραση της τροφής στον οργανισμό. Για σκεφτείτε το λίγο: 100 θερμίδες από πατατάκια ή συσκευασμένα σνακ σίγουρα δεν έχουν την ίδια αξία με 100 θερμίδες από αμύγδαλα. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε περισσότερο για την ποιότητα των τροφίμων και των συστατικών τους, παρά για την καταμέτρηση θερμίδων.
Πριν δώσουμε μερικές συμβουλές για υγιεινά σνακ και ποτά για τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο, ας δούμε ένα τέχνασμα: σερβίρετε τα παιδιά σας σνακ σε διασκεδαστικά πιάτα/σκεύη, με ποτήρια και καλαμάκια χρωματιστά ή οργανώστε μια "γιορτούλα δοκιμασίας γεύσεων» στην οποία μπορούν να ψηφίσουν για το αγαπημένο τους. Θα σας βοηθήσει να καταλάβετε τις προτιμήσεις τους και να τα κατευθύνετε προς τον σωστό τρόπο διατροφής.
Επίσης είναι αλήθεια ότι η ποικιλία είναι πολύ σημαντική διότι η μονοτονία των τροφίμων είναι αρκετά διαδεδομένη μεταξύ των διατροφικών συνηθειών των οικογενειών. Υπάρχουν πολλά υγιεινά σνακ, πρακτικά και χορταστικά που μπορούν να ληφθούν στο σχολείο χωρίς πρόβλημα, αλλά επειδή μπορεί να μην είναι συνηθισμένα συχνά δεν μας έρχονται καν στο μυαλό. Απλά δείτε το με μια άλλη προοπτική και ανοίγονται πολλές δυνατότητες!
Φρούτα και λαχανικά
Τα πιο πολλά παιδικά σνακ θα πρέπει να αποτελούνται από φρούτα και λαχανικά, δεδομένου ότι πολλά παιδιά δεν τρώνε αρκετά από αυτά. Αυτές οι τροφές μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής νόσου ή αρτηριακής υπέρτασης. Επίσης περιέχουν θρεπτικά συστατικά, βιταμίνες και φυτικές ίνες. Τέλος, είναι πολύ φθηνότερα απ' ότι άλλα λιγότερο υγιεινά σνακ.
Τα φρούτα είναι από τη φύση τους γλυκά και έτσι αρέσουν στους μικρούς μας φίλους. Για να καταλάβετε τι προτιμούν τα παιδιά σας, μπορείτε να δοκιμάσετε αποξηραμένα φρούτα ή φρουτοσαλάτες με τα αγαπημένα τους φρούτα που μπορούν να επιλέξουν από μόνα τους (συνήθως αρέσουν επειδή είναι πολύχρωμες και περιέχουν διαφορετικές γεύσεις).
Μήλα, βερίκοκα, μπανάνες, κεράσια, σταφύλια, ακτινίδια, μανταρίνια, πορτοκάλια, αχλάδια, ροδάκινα, ανανάς, πεπόνια είναι μερικά μόνο από τα φρέσκα φρούτα για να δοκιμάσετε. Μερικά είναι ανθεκτικά και μπορούν επίσης να καταψυχθούν, σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν ήδη στα βαζάκια των σουπερμάρκετ (επιλέξτε εκείνα χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή συντηρητικών).
Υπάρχουν επίσης μπάρες φρούτων, όμως προσέξτε γιατί αρκετές από αυτές περιέχουν πολλή ζάχαρη και λίγα φρούτα, οπότε συμφέρει να διαβάσετε προσεκτικά την ετικέτα για να δείτε σε τι ποσοστό είναι τα φρούτα.
Τα αποξηραμένα φρούτα (σταφίδες, μήλα, βερίκοκα, ανανάς, κλπ), είναι μια καλή εναλλακτική λύση γλυκιά, θρεπτική και μακράς διαρκείας.
Και τα λαχανικά μπορεί να γίνουν ένα νόστιμο σνακ, αν και όχι πολύ κοινό: για τον ίδιο λόγο που συστήθηκε η φρουτοσαλάτα, το να συνθέσουν τη δική τους σαλάτα επιλέγοντας τι λαχανικό θα βάλουν μπορεί να γίνει ένα διασκεδαστικό παιχνίδι. Αν προτιμάτε κάτι πιο ελαφρύ, δοκιμάστε τα καρότα, το οποίο κάνουν καλό στην όραση, ή τα αγαπημένα τους λαχανικά συνοδευμένα με μια φυτική σάλτσα (βινεγκρέτ).
Δημητριακά
Παρά το γεγονός ότι πολλά παιδιά τρώνε προϊόντα με βάση τα δημητριακά, αυτά είναι ραφιναρισμένα τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη και λιπαρά, όπως τα μπισκότα, τα κέικ κλπ. Θα ήταν καλύτερο αυτά να μειωθούν και να φυλάσσονται για ειδικές περιπτώσεις, αυξάνοντας αντίθετα τα μη επεξεργασμένα δημητριακά ολικής αλέσεως. Στο σούπερ μάρκετ, αφιερώστε λίγα λεπτά εξετάζοντας τα συστατικά στις συσκευασίες και ψάξτε για τις λέξεις «χωρίς πρόσθετα σάκχαρα» και «χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά».
Τα δημητριακά πρωινού (π.χ. corn flakes, γκοφρέτες ρυζιού, κλπ), με ή χωρίς γάλα, μπορεί να είναι ένα νόστιμο και υγιεινό σνακ. Ωστόσο, καλό θα είναι κι εδώ να αγοράσετε μόνο εκείνα με ελάχιστα πρόσθετα σάκχαρα. Με μερικά από αυτά μπορείτε να κάνετε εύκολα νόστιμες μπάρες δημητριακών με μέλι.
Τα ανάλατα κράκερς ολικής αλέσεως, κράκερς ρυζιού, ποπ κορν, κριτσίνια και αραβική πίτα (ίσως αλειμμένη με λίγο χούμους ή γεμιστή με λαχανικά) μπορεί να αποτελούν ενδιαφέρουσες εναλλακτικές λύσεις για να προσφερθούν περιστασιακά. Ωστόσο, θα πρέπει κι εδώ να ψάχνετε για τις ολικής αλέσεως παραλλαγές τους , πιο θρεπτικές και πλούσιες σε φυτικές ίνες. Το ίδιο βέβαια και για το ψωμί, απαραίτητο συστατικό για την ετοιμασία υγιεινών σάντουιτς.
Γαλακτοκομικά
Τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν πηγή ασβεστίου, το οποίο βοηθά στην ανάπτυξη γερών οστών. Το πρόβλημα είναι ότι το λίπος που περιέχεται σε αυτά, αποτελεί ένα πρόβλημα για τις αρτηρίες. Θα ήταν καλύτερο για την καρδιά και τα οστά να είναι χωρίς ή χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, λιγοστά σάκχαρα και άφθονα σε ασβέστιο. Ιδιαίτερα το τυρί, προσπαθήστε να το συνοδεύσετε με φρούτα, λαχανικά ή δημητριακά.
Τα «τυράκια» είναι καλά και θρεπτικά, αλλά συχνά περιέχουν υψηλό ποσοστό λίπους. Το τυρί στη διατροφή των παιδιών είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή κορεσμένου λίπους (που μπορεί εν καιρώ να προκαλέσει καρδιαγγειακή βλάβη). Σερβίρετε πάντα με φρούτα και λαχανικά.
Στα γιαούρτια ψάξτε για τα εμπορικά σήματα που δεν έχουν πρόσθετα σάκχαρα ή αρώματα. Τα πρόσθετα αρώματα συνηθίζουν τα παιδιά σε μη φυσικές γεύσεις κι αργότερα οι πραγματικά φυσικές τούς φαίνονται άγνωστες και δύσκολα αναγνωρίσιμες!
Ξηροί καρποί
Καρύδια, αμύγδαλα και φιστίκια είναι πολύ θρεπτικά, αλλά έχουν επίσης πολύ υψηλό θερμιδικό περιεχόμενο. Χρειάζεται μόνο μια χούφτα και τα καλύτερα είναι αυτά χωρίς αλάτι. Επίσης μπορείτε να τους ετοιμάσετε ένα μείγμα από δημητριακά, ηλιόσπορους και αποξηραμένα φρούτα (τα οποία είναι γλυκά) ανακατεμένα με φυσικό γιαούρτι, μια πραγματική απόλαυση!
Προσοχή: ο αριθμός των παιδιών που είναι αλλεργικοί στους ξηρούς καρπούς αυξάνεται, έτσι λοιπόν αν το παιδί σας μοιράζεται το σνακ με τους φίλους του ελέγξτε ότι μπορούν κι εκείνοι να δοκιμάσουν!
Ποτά
Το νερό είναι σίγουρα το καλύτερο ποτό μαζί με τα σνακ, δεδομένου ότι ικανοποιεί τη δίψα, δεν περιέχει ζάχαρη ή θερμίδες και είναι οικονομικό.
Αποφύγετε τα ανθρακούχα αναψυκτικά, γεμάτα ζάχαρη, θερμίδες και καφεΐνη: εκείνοι που τα προτιμούν γίνονται συνήθως υπέρβαροι, αποκτούν τερηδόνα και άλλα οδοντικά προβλήματα.
Καλύτερα επιλέξτε γάλα, πλούσιο σε ασβέστιο και βιταμίνη D ή 100% χυμό φρούτων χωρίς πρόσθετη ζάχαρη ή χρωστικές ουσίες. Οι χυμοί παρέχουν ανόργανα άλατα και βιταμίνες: οι καλύτεροι είναι πορτοκαλιού, γκρέιπφρουτ και ανανά.
Να θυμάστε ότι ακόμη και αν ο χυμός φρούτων είναι ένα υγιεινό ποτό, είναι επίσης πλούσιο σε θερμίδες. Γι 'αυτό το παιδίατροι συνιστούν να μην υπερβαίνεται το ένα ποτήρι χυμού φρούτων την ημέρα για παιδιά ηλικίας μεταξύ 1 και 6 ετών.
Παρά το γεγονός ότι μια φυσιολογική ποσότητα από χυμό φρούτων κάθε μέρα είναι μια χαρά για τα περισσότερα παιδιά, να είστε βέβαιοι ότι προσφέρετε στο παιδί σας και ολόκληρα φρούτα. Επίσης, να θυμάστε ότι αν στο παιδί σας δεν αρέσει το γάλα ή δυσκολεύεται να το χωνέψει, το γάλα σόγιας ή ρυζιού είναι μια εξαιρετική εναλλακτική λύση.
... Εν κατακλείδι, με λίγη φαντασία και μεγαλύτερη προσοχή σε ότι αγοράζετε για τα παιδιά μας είναι εύκολο να δημιουργήσετε ένα καλό κολατσιό, θρεπτικό και πάνω από όλα υγιεινό!
Γιώργος Κανιούρας
Παιδίατρος